1. Από ποια γλώσσα προέρχεται η λέξη ΄΄Μπούρτζι΄΄ και τι σημαίνει;
To όνομα Μπούρτζι, που έχει επικρατήσει να λέγεται to νησί, προέρχεται από τα τουρκικά και σημαίνει «νησί-φρούριο».
2. Πώς λέγεται το νησάκι στο οποίο βρίσκεται το κάστρο;
Το Μπούρτζι χτίστηκε πάνω στο νησάκι των Αγίων Θεοδώρων απέναντι από το κανόνι ”Πέντε Αδέρφια”.
3. Ποιοι και πότε το έχτισαν; Ποιες είναι οι άλλες ονομασίες του και πώς είναι σχεδιασμένο;
Το έχτισαν οι Ενετοί το 1473. Το πρώτο του όνομα ήταν Castello dello Soglio. Το Μπούρτζι ή «Καστέλλι» ή «θαλασσόπυργος» βρίσκεται στη νησίδα των Αγίων Θεοδώρων και το σχήμα έδωσε το σχέδιο του φρουρίου. Το κέντρο του φρουρίου καταλαμβάνεται από πύργο. Υπάρχουν κανόνια εκατέρωθεν σε χαμηλότερο επίπεδο του πύργου. Μια μεγάλη κυκλική δεξαμενή που βρισκόταν στο υπόγειο του πύργου κάλυπτε την ανάγκη για νερό.
4. Με τι σκοπό χτίστηκε και γιατί οι Ενετοί ονόμασαν το Ναύπλιο Λιμάνι της αλυσίδας;
Χτίστηκε με σκοπό να εμποδίζει την είσοδο των εχθρικών πλοίων στο λιμάνι της πόλης. Ανάμεσα στο θαλάσσιο φρούριο και το λιμάνι υπήρχε ένα στενό πέρασμα. Μια αλυσίδα έκλεινε αυτό το πέρασμα για την ασφάλεια του λιμανιού από εχθρικά πλοία. Αυτός ήταν ο λόγος που οι Ενετοί ονόμασαν το Ναύπλιο Porto Cadena (Λιμάνι της Αλυσίδας).
5. Ποιοι λαοί το κατέλαβαν;
Το φρούριο υπήρξε το μήλον της Έριδος ανάμεσα σε Ενετούς και Τούρκους για πολλά χρόνια. Μετά την πρώτη οχύρωσή του το κατέλαβαν οι Τούρκοι το 1540 μέχρι να ξαναπεράσει στα χέρια των Ενετών κατά τη 2η Ενετοκρατία. Το 1715 οι Τούρκοι ξαναπήραν το κάστρο και το 1822 κατά τη διάρκεια της Επανάστασης πέρασε στα χέρια των Ελλήνων.
6. Πώς χρησιμοποιήθηκε το κάστρο στο παρελθόν;
Υπήρξε η πρώτη φυλακή του Θ. Κολοκοτρώνη. Στην περίοδο της Επανάστασης και κατά τη διάρκεια των εμφυλίων πολέμων (1823 – 1833), η κυβέρνηση αναγκάστηκε δύο φορές να καταφύγει στον Θαλασσόπυργο για την ασφάλειά της, στις 25 Μαΐου 1824 και στις 2 Ιουλίου 1827. Μετά την άφιξή του ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ με διαταγή του αφόπλισε τον Θαλασσόπυργο το 1865 και έγινε η κατοικία του δήμιου της γκιλοτίνας. Οι κάτοικοι του Ναυπλίου μισούσαν τους δήμιους. Λόγω της κατακραυγής δεν τους επετράπη να φύγουν από το Μπούρτζι παρά μόνο κατά τη διάρκεια των εκτελέσεων και με την αναγκαστική συνοδεία αστυνομικών.
Χρόνια μετά, ο Θαλασσόπυργος έγινε από τα πρώτα αξιόλογα ξενοδοχεία Α’ Κατηγορίας στην Ελλάδα. Με μόνο 12 δωμάτια και ένα εστιατόριο ήταν από τους καλύτερους διεθνείς ταξιδιωτικούς οδηγούς της εποχής. Λειτούργησε συνεχώς από τη δεκαετία του 1930 έως τη δεκαετία του 1970.
7. Πώς χρησιμοποιείται σήμερα το Μπούρτζι;
Μετά από 5 και πλέον χρόνια εκτεταμένων επισκευών και αποκατάστασης, στις 5 Αυγούστου 2023 άνοιξε για το κοινό το φρούριο Μπούρτζι Ναυπλίου, ως επισκέψιμο μνημείο πολιτισμού και αναψυχής. Στους προμαχώνες δημιουργήθηκαν μικρός εκθεσιακός χώρος και πωλητήριο και διατηρήθηκε η παλαιά χρήση του εστιατορίου. Οι παραπάνω χώροι θα λειτουργήσουν για το κοινό το επόμενο χρονικό διάστημα, ενώ στην παρούσα πρώτη φάση οι επισκέπτες θα μπορούν να περιηγηθούν στους εξωτερικούς χώρους του μνημείου.