Στο πλαίσιο της επίσκεψης του σεβαστού Μητροπολίτη στο σχολείο μας, οι μαθητές Κωνσταντίνα Μπελεσάκου (Β΄ Γυμνασίου), Σπύρος Φράγκος (Β΄ Γυμνασίου), Χριστόφορος Κατσαρός (Γ΄ Γυμνασίου), Ηλίας Γεωργιδάκης (Γ΄ Γυμνασίου) και Μαρκέλλα Τότσικα (Α΄ Λυκείου) έθεσαν σε αυτόν κρίσιμα ερωτήματα τα οποία ο Σεβασμιότατος απάντησε με μεγάλη χαρά. Επιμέρους ερωτήματα τέθηκαν στη συζήτηση από την Αριάδνη Καλύβα (Β΄ Γυμνασίου). Παρακάτω μπορείτε να παρακολουθήσετε την απομαγνητοφωνημένη συνέντευξη.
1. Κωνσταντίνα Μπελεσάκου: Θα ήθελα να κάνω δύο ερωτήσεις: Καταρχάς, τι άποψη έχετε για την καύση των νεκρών; Και επίσης τι άποψη έχετε για την δωρεά των οργάνων;
Σεβασμιότατος: Για το πρώτο θέμα λοιπόν. Κοιτάξτε παιδιά, ο άνθρωπος είτε καεί είτε λιώσει το σώμα του δεν χάνεται. Κάποια στιγμή προσδοκώ ανάσταση νεκρών, έτσι δεν λέμε στο «Πιστεύω»; Τι γίνεται όμως τώρα; Επειδή είμαστε άνθρωποι που έχουμε κάποιες ανάγκες ψυχολογικές, χρειάζεται μια διαδικασία. Λένε λοιπόν, οι ειδικοί όχι εγώ, και το έχουμε δει στην παράδοση της Εκκλησίας ότι το να χάσεις έναν άνθρωπο είναι κάτι το συγκλονιστικό. Εγώ έχω χάσει δύο αδέρφια κι έναν ανιψιό 31 χρονών. Είναι συγκλονιστικό να χάνεις τον άνθρωπό σου. Αυτό λοιπόν αν δεν το διαχειριστείς σωστά με μια διαδικασία μπορεί στο τέλος να βρεθείς με ψυχικά προβλήματα. Τι γίνεται λοιπόν; Η Εκκλησία λέει ναι θα πάθεις σοκ όταν μάθεις τον θάνατο. Θα πάμε στην εκκλησία να ψάλλουμε τον νεκρό, να ακούσουμε τα τροπάρια που είναι γεμάτα ελπίδα και θα τον θάψουμε. Εκεί στον τάφο θα έχουμε την ευκαιρία να πάμε μετά να θρηνήσουμε, να πούμε τα παράπονά μας, να του ανάψουμε το καντήλι. Χρειάζεται αυτή λοιπόν η επαφή. Φανταστείτε πόσο ανακουφιστικό είναι για αυτόν που έχει χάσει τον άνθρωπό του να τον κλάψει και να του μιλήσει. Και εδώ κάνω μια παρένθεση, να ξέρετε ότι το πιο ερωτικό μέρος στην Ελλάδα είναι το νεκροταφείο. Γιατί; Γιατί πηγαίνουν οι άνδρες και οι γυναίκες γιατί εκεί εξομολογούνται πόσο αγαπούσαν τον άνθρωπό τους. Μα δεν του το είχες πει όταν ζούσε;(Γέλια)… Μετά σε ένα δεύτερο επίπεδο νιώθεις ενοχές «Δεν έκανα εκείνο», «Μου είπε εκείνο και δεν το πρόσεξα». Την άλλη μέρα θα έχεις την ανάγκη να εκτονωθείς, να κάνεις τα τριήμερα, τα εννιάμερα, τα σαράντα, τα εξάμηνα… όλα αυτά βοηθούν τον άνθρωπο να έρθει σε μια επαφή με τον νεκρό, να νιώθει ότι είναι κοντά του και να ξεπεράσει το πένθος του. Στη Δύση που εφαρμόστηκε η καύση των νεκρών δεν θρηνούν τον νεκρό τους γιατί θέλουν να είναι καθώς πρέπει, σκληρό αυτό και απάνθρωπο να μην κλάψεις. Τώρα η καύση των νεκρών προέρχεται από θρησκείες οι οποίες είναι μηδενιστικές, δηλαδή δεν πιστεύουν στη μετά θάνατον ζωή. Τον καίνε και τελειώσανε. Δεν τελειώνει όμως εκεί. Εδώ λοιπόν η παράδοσή μας είναι αυτή, σας το λέω με όλη τη γνώση και αν θέλετε βέβαια να διαβάσετε ένα καταπληκτικό βιβλίο που έχει γράψει ένας καθηγητής, ιερέας και ψυχίατρος που λέγεται «Το πένθος» και εκεί βλέπει κανείς όλη αυτή τη διαδικασία που είναι πάρα πολύ σοφή. Αυτή λοιπόν την παράδοσή μας πάμε σήμερα να την καταστρέψουμε. Θα την πληρώσουμε εμείς όμως, είναι σκληρό πράγμα ο θάνατος, θέλει, το ξανατονίζω διαδικασία.
Τώρα για το δεύτερο που μου λες υπάρχει ένα πρόβλημα, πότε είναι ο άνθρωπος εγκεφαλικά νεκρός. Αυτό η επιστήμη το έχει λύσει γιατί όταν καταστραφεί ο εγκέφαλος ο άνθρωπος δεν έχει ζωή. Κι εκεί λέμε όσο λειτουργεί η καρδιά του μπορούμε να πάρουμε τα όργανά του, αν πεθάνει τα όργανά του καταστρέφονται. Κι εκεί έχουμε ένα πρόβλημα, αν δηλαδή επισπεύδουμε τον θάνατό του ή όχι. Αν θέλετε την προσωπική μου άποψη, ένας άνθρωπος που είναι εγκεφαλικά νεκρός και δεν έχει ελπίδα πλέον για ζωή, μπορούμε να πάρουμε τα όργανά του, για να σώσουμε κάποιον άλλον άνθρωπο. Θέλει όμως γενναιότητα να το κάνουμε αυτό. Ξέρω ένα φίλο μου ιερέα και γιατρό, χτύπησε το παιδί του με το αυτοκίνητο, δεκαέξι χρονών ένα κοριτσάκι, ήταν εγκεφαλικά νεκρό, έδωσε εντολή και του πήραν τα όργανα. Έχουμε δει τέτοιες πράξεις αυτοθυσίας. Δεν είναι κατά της δωρεάς οργάνων η Εκκλησία λοιπόν, άλλωστε και ο Χριστός μάς κάνει μετάγγιση αίματος όταν κοινωνούμε. Δεν είναι κατά η Εκκλησία, ίσα – ίσα είναι μια πράξη αγάπης για τον συνάνθρωπο.
2. Σπύρος Φράγκος: Πιστεύετε ότι τα παιδιά πρέπει να νηστεύουν ; Και αν ναι από τι;
Σεβασμιότατος: Παιδιά σήμερα δεν πεθαίνουμε από τη νηστεία αλλά απ ό την πολυφαγία και δεν το λέω εγώ το λένε οι ειδικοί. Σήμερα λένε όλοι «Κάντε δίαιτα». Λοιπόν, μου έλεγε ένας γιατρός που είχε διαβάσει μια μελέτη ενός Αμερικανού, όχι ορθοδόξου, «αν θέλετε να ρίξετε την χοληστερίνη σας εφαρμόστε την νηστεία της ορθόδοξης εκκλησίας». Γιατί η ορθόδοξη εκκλησία έχει πολλές μέρες νηστεία. Αυτό όμως πέρα από την υγεία, που είναι πολύ σημαντικό πράγμα, βοηθάει τον άνθρωπο να έχει μια αυτοκυριαρχία. Έχω δει παιδιά ένα πολύ μεγάλο άνθρωπο, υψηλά ιστάμενο, ο οποίος όταν καθόταν στο τραπέζι έτρωγε με τέτοια βουλιμία λες και δεν θα ξανάτρωγε ποτέ. Εκεί έχασα κάθε ιδέα. Δηλαδή, ένα φαγητό να μας κάνει ό,τι θέλει; Δεν είμαστε εμείς δυνατοί να πούμε «όχι»; Γενικά, η εκκλησία μας λέει να τιθασεύουμε τα πάθη μας. Έχουμε για παράδειγμα ένα αυτοκίνητο, το δικό μου αυτοκίνητο αν το γκαζώσω πάει με 200 χμ. Λοιπόν, εγώ θα το πάω ή αυτό θα με πάει; Εγώ θα το οδηγώ με το μυαλό μου, γιατί αν το αφήσω μόνο του θα με σκοτώσει. Έτσι και ο άνθρωπος, έχει πολλά πάθη μέσα του, τα οποία πρέπει να τιθασεύσει. Ένα απ αυτά είναι η γαστριμαργία, ο εθισμός στο φαγητό. Έρχεται η εκκλησία λοιπόν και σου λέει: «Κάνε Τετάρτη και Παρασκευή νηστεία, καλό θα σου κάνει». Εγώ λοιπόν πιστεύω ότι πρέπει κι εσείς να νηστεύετε και να μάθετε γενικά να αυτοκυριαρχείστε. Η αυτοκυριαρχία είναι μεγάλο πράγμα. Και η νηστεία βοηθάει σε αυτό. Για αυτό και η εκκλησία επιμένει.
3. Μαρκέλλα Τότσικα: Ποια είναι η άποψη σας για την ύλη των σχολικών βιβλίων των θρησκευτικών, γυμνασίων και λυκείων ;
Σεβασμιότατος: Παιδιά από όσα θυμάμαι τα παλιά βιβλία των θρησκευτικών ήταν απαράδεκτα. Δεν έχω μεγάλη γνώση, αλλά λίγο που τα είδα, εγώ τα βρήκα πολύ θετικά τα σημερινά βιβλία γιατί δίνουν πολλές δυνατότητες στον καθηγητή να πάει το μάθημα ένα βήμα παραπέρα, δεν δίνουν δηλαδή μόνο κάποιες τυπικές γνώσεις. Αλλά δεν είμαι ειδικός και δεν έχω ασχοληθεί ιδιαίτερα. Ο αδερφός μου που είναι θεολόγος μου είπε ότι τα προτιμά αυτά τα προγράμματα γιατί του προσφέρουν περισσότερες δυνατότητες να κάνει πιο πολλά πράγματα.
4. Χριστόφορος Κατσαρός: Τώρα με την πανδημία έχει δημιουργηθεί ένα ζήτημα. Πιστεύετε ότι κατά τη Θεία Κοινωνία θα πρέπει να χρησιμοποιείται η ίδια λαβίδα για όλο τον κόσμο;
Σεβασμιότατος: Με το θέμα της πανδημίας παιδιά υπήρξαν πολλές αντιδράσεις. Ξέρουμε ότι ο ιός αυτός κολλάει κυρίως από την εισπνοή. Μερικοί δεν ήθελαν να το πιστέψουν και λέγανε ότι όταν θα πάνε στην εκκλησία δεν θα κολλήσουν. Κι όμως θα κολλήσεις στην εκκλησία. Η θεία κοινωνία όμως είναι κάτι άλλο, δεν μεταφέρονται μέσω αυτής μικρόβια. Σας το λέω αυτό καθώς έχω κοινωνήσει ανθρώπους με βαριές λοιμώδεις ασθένειες και δεν κόλλησα. Αυτό συμβαίνει καθώς από την στιγμή που θα κοινωνήσω κάποιον, μετά εγώ θα πρέπει να καταλύσω τη Θεία Κοινωνία. Αν λοιπόν εγώ κολλούσα, θα είχα κολλήσει 500 αρρώστιες τώρα, όπως και όλοι οι παπάδες. Σας το ομολογώ, δεν έχουμε κολλήσει, το λέω με σιγουριά αυτό. Έχω κοινωνήσει σας λέω αμέτρητους ανθρώπους. Ο άλλος θα έλεγε, μα τι κάνει αυτός είναι τρελός; Κι όμως δεν έχω κολλήσει, ούτε άλλοι παππάδες. Από άλλες αρρώστιες μπορεί να αρρώστησαν, από την Θεία Κοινωνία πάντως εγώ δεν κόλλησα και είμαι σχεδόν 50 χρόνια παπάς, έχω κοινωνήσει τόσους αρρώστους και ανθρώπους που δεν ξέρω. Και θυμάμαι, θα σας πω αυτό, είχα πάει στον Ανάβαλο, το μοναστήρι. Κάναμε την λειτουργία το πρωί, κοινώνησα τις μοναχές καταλύσαμε το Άγιο Ποτήριον και το βράδυ μου λένε «έχουμε κορονοϊό». Ε λέω τι να κάνουμε… Εγώ όμως δεν κόλλησα τότε, κόλλησα άλλη φορά βέβαια. Ο ιός αυτός να ξέρετε κολλάει πιο πολύ από τα σταγονίδια αν τα αναπνεύσεις, είναι αναπνευστικός ιός.
- Αριάδνη Καλύβα: Σε ότι αφορά το θέμα για την Θεία Κοινωνία η ιατρική έχει άλλη άποψη. Πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει κάποια φορά που κάποιος μπορεί να κολλήσει;
Σεβασμιότατος: Εγώ σας είπα την εμπειρία μου. Φυσικά και σέβομαι την επιστήμη, προς θεού αλλά όπως έχει αυτή τα επιχειρήματα της, έχω και εγώ τα δικά μου. Επειδή όμως έχω κουβεντιάσει με τον κύριο Τσιόδρα, τον ξέρετε έτσι; Ένας υπέροχος άνθρωπος ο οποίος πρώτος πήγαινε και κοινωνούσε εν μέσω κορονοϊού και ενώ έλεγε «κλείστε τις εκκλησίες». Το έχουμε κουβεντιάσει μαζί και μου είπε ότι όταν τον ρώτησαν υψηλά ιστάμενοι «τι θα κάνουμε με αυτό το ζήτημα» τους είπε «Αφήστε το αυτό, είναι θέμα πίστεως, μην το θίγετε καθόλου. Μην πάρετε θέση».
- Αριάδνη Καλύβα: Σε ορισμένες εκκλησίες όμως χρησιμοποιούσαν διαφορετικά κουταλάκια για την θεία κοινωνία. Πιστεύετε ήταν σωστό;
Σεβασμιότατος: Η αλήθεια είναι πως όντως το έκαναν μερικοί, ειδικά στην Ευρώπη που είναι διαφορετικά τα πράγματα. Αλλά έτσι προκύπτει ένα πρακτικό ζήτημα. Αυτά τα κουταλάκια μετά την θεία κοινωνία πρέπει να καθαριστούν στο στόμα του ιερέα. Αυτά τα κουταλάκια δεν μπορείς να τα πετάξεις.
5. Ηλίας Γεωργιδάκης: Γνωρίζουμε ότι είστε συγγραφέας βιβλίων, θέλουμε να μας πείτε από τι εμπνέεστε όταν απευθύνεστε σε παιδιά.
Σεβασμιότατος: Κοιτάξτε τα χρόνια που έχω ασχοληθεί με τα παιδιά είναι πάρα πολλά γιατί στην Θήβα που ήμουν σχεδόν 45 χρόνια ασχολιόμουν με τα παιδιά. Έχω δοκιμάσει πολλά, να δω τι αρέσει στα παιδιά. Ένα θέμα που τα απασχολούσε πάντα είναι η εφηβεία και έκανα πολλά θέματα για αυτή, για την σχέση των δύο φύλων, για όλα αυτά τα θέματα. Όταν ήρθα εδώ λοιπόν είχα ένα τεράστιο υλικό και αυτό κάθισα και το έγραψα. Σας το είχα δώσει τα παλαιότερα χρόνια. Αυτό λοιπόν ήταν ένα θέμα που απασχόλησε τα παιδιά και πιστεύω έγινε μια καλή δουλειά. Τώρα, επίσης βλέπω ότι τα παιδιά αναρωτιούνται πολύ αν υπάρχει Θεός και πώς είναι ο Θεός επομένως έγραψα ένα άλλο βιβλίο «ο θεός είναι άπαικτος». Το έχετε αυτό; Αυτό λοιπόν το ανέπτυξα λιγάκι. Τώρα βλέπω ότι στα παιδιά αρέσουν οι ιστορίες των Αγίων, όπως του αγίου Παϊσίου που σας έδωσα πέρσι ή του αγίου Νεκταρίου που θα σας δώσω σήμερα. Κάθισα λοιπόν και έγραψα μια τέτοια βιογραφία που μπορείτε να την διαβάσετε, χωρίς πολλές λεπτομέρειες και πράγματα ανούσια. Κάπως έτσι δηλαδή το βλέπω. Αν δω ότι κάτι άλλο σας ενδιαφέρει πάλι θα ασχοληθώ.
6. Αριάδνη Καλύβα: Τι γνώμη έχετε για τη μετά θάνατον ζωή;
Σεβασμιότατος: Κοιτάξτε παιδιά, εγώ αν πιστεύω στον θεό είναι γιατί μου χαρίζει την Ανάσταση. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να εξαφανιστώ, να γίνω μηδέν. Το κέντρο της ζωής της Εκκλησίας είναι η Ανάσταση. Αν δεν υπήρχε η Ανάσταση, δεν θα μας χρειαζόταν ο Θεός, που σημαίνει ότι δεν τελειώνει η ζωή μας με τον θάνατο αλλά θα συνεχιστεί. Το που θα πάμε βέβαια εξαρτάται από εμάς, γιατί ο Θεός μας λέει ελάτε αλλά κάποιος μπορεί να μη θέλει να είναι μαζί του. Αυτή είναι η κόλαση, να ζω μακριά από τον Θεό και σήμερα βλέπετε ότι πολλοί άνθρωποι ζουν την κόλαση. Δεν έχει νόημα η ζωή μας χωρίς τον Θεό. Όσα λεφτά και να βγάζει κανείς, αν αρνηθεί τον Θεό στο τέλος νιώθει κενό. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον Ωνάση. Ακούγαμε το όνομά του και λέγαμε «τι ευτυχισμένος άνθρωπος, έχει όλο τον κόσμο δικό του». Όταν έχασε όμως το παιδί του, κατέρρευσε, δεν είχε νιώσει ποτέ ότι έρχεται ο θάνατος. Σε δύο χρόνια ο Ωνάσης έπαθε μια ασθένεια και πήγε σε ένα νοσοκομείο στη Γαλλία κρυφά, αλλά οι παπαράτσι τον κυνηγούσαν. Και κάποιος κατάφερε να του βγάλει μια φωτογραφία. Έτσι έκανε τον γύρο του κόσμου ένα πρόσωπο καταρρακωμένο. Και ύστερα ζήτησε από την κόρη του έναν παπά να εξομολογηθεί γιατί τα χρήματα δεν του έφεραν την ευτυχία. Ο θάνατος είναι σίγουρο ότι θα έρθει και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι κατάλληλα.
Αριάδνη Καλύβα: Μήπως ο άνθρωπος φοβάται την μεταθανάτιο ζωή επειδή δεν ξέρει τι θα συμβεί τελικά;
Σεβασμιότατος: Αυτό είναι ένα θέμα που θα σας προβληματίσει όλους πολύ, όπως προβλημάτισε και εμένα. Έχω να σας πω κάτι όμως. Ο λόγος που έβαλα τα μαύρα κι έγινα παπάς χάνοντας πολλά άλλα πράγματα που δεν με ενδιαφέρουν τελικά, ήταν επειδή έτσι ήρθα πιο κοντά με τον Θεό πιστεύοντας πως μόνο αυτός μπορεί να μου δώσει την αιωνιότητα.
Απομαγνητοφώνηση συνέντευξης: Χριστόφορος Κατσαρός